Boekpresentatie - Peter van Graafeiland Waar Haarlem in de gevel staat

HAARLEM - Op 23 november was in de Waalse Kerk de presentatie van het gevelstenenboek ’Waar Haarlem in de gevel staat’. Het boek is van de hand van Peter van Graafeiland. Het boek bevat natuurlijk een gedetailleerde beschrijving van de nog in de Haarlemse binnenstad aanwezige gevelstenen, maar ook van talloze inmiddels verdwenen exemplaren. Deze schat aan historische informatie wordt geïllustreerd met honderden afbeeldingen. In “Waar Haarlem in de gevel” staat komen ze allemaal aan bod en vertelt de auteur uitgebreid over hun achtergrond en eigenaars. Vaak speelden er zich achter zo’n gevel opmerkelijke zaken af of zijn wonderlijke verhalen verbonden aan hun bewoners of gebruikers. In alle lagen van de Haarlemse bevolking liet men geveltekens aanbrengen; van de eenvoudigste handwerkslieden tot gefortuneerde ondernemers en hoogwaardigheidsbekleders.

Lang voordat in 1795 huisnummers werden ingevoerd, hadden de Haarlemmers al een manier gevonden om zich van hun buren te onderscheiden en zich vindbaar te maken in de steeds vollere stad. Ze gaven hun huis een naam. Zo’n huisnaam kon eenvoudig op een deur of een muur geschilderd worden, maar wie meer wilde opvallen, schilderde een afbeelding op een plank die aan een stok gehangen werd. Het uithangbord was geboren. Gezien het grote aantal huisnamen dat in dit boek besproken wordt, was er heel wat te zien in de stad.

Toen aan het eind van de zestiende eeuw steeds meer houten huizen in steen werden herbouwd, begon men de huisnaam in een stuk natuursteen te beitelen. Die kreeg een plek in de nieuwe voorgevel. De gevelsteen deed zijn intrede. Men woonde In de Priktol, daar waer Het Bonte Kalff uijthangt of in het huis waer Het Ossehooft in de gevel staet. Naarmate de stad dichter bevolkt raakte, werden de Haarlemmers steeds creatiever in het bedenken van huisnamen. De Papeters van Dentergem, Het Paard in de Wieg en De Maeghdenbergh zijn slechts enkele voorbeelden van de meer dan 2200 teruggevonden huisnamen.

Verreweg de meeste namen zijn in de vergetelheid geraakt en slechts een handvol uithangborden heeft de eeuwen overleefd. Maar op het gebied van gevelstenen valt er nog veel te genieten in Haarlem. In dit boek vindt u ze allemaal, waar mogelijk met uitleg over de voorstelling en met het verhaal van de bewoners, hun huis en… hun Haarlem.