Tentoonstelling 2023 ‘Dicht bij Mari Andriessen’. Nooit eerder getoond werk.

HAARLEM - Van 24 september 2022 tot 20 maart 2023 was in het Verwey Museum Haarlem de tentoonstelling ‘Dicht bij Mari Andriessen’ te zien van de bekendste Nederlandse beeldhouwer Mari Andriessen (1897 – 1979). 

Zijn werk is beroemd, maar zijn naam is dat niet. Beeldhouwer Mari Andriessen is bij het grote publiek vooral bekend van oorlogs- en verzetsmonumenten. Om de man achter de bekende beelden te laten zien heeft de familie Andriessen een speciale tentoonstelling samengesteld voor het Verwey Museum Haarlem. 

Beelden uit privé (familie) collecties, penningen, tekeningen en schetsen van voorstudies, zijn nooit eerder tentoongesteld. Dit werk, de herinneringen van familie en vrienden, en de oorspronkelijke objecten uit zijn atelier maken dit intieme verhaal over het leven van de maker van De Dokwerker (Amsterdam, 1952), het ontroerende beeld van Anne Frank (bij de Westerkerk in Amsterdam, 1975) en Man voor vuurpeloton (Haarlem, 1949) compleet. ‘Dicht bij Mari Andriessen’ geeft een overzicht van zijn leven, zijn werk en zijn vrienden. Een meer persoonlijke kennismaking met deze meest gevraagde kunstenaar voor oorlogsmonumenten, is niet mogelijk. 

Mari Andriessen, die dit jaar 125 jaar geleden werd geboren, is bekend geworden door zijn oorlogs- en verzetsmonumenten, maar hij heeft ook veel ander werk gemaakt. Hoewel Andriessen zijn leven lang in steen heeft gewerkt, lag zijn grote kracht in het boetseren. Hij was een begenadigd ontwerper, die in zijn geboetseerde schetsen al de monumentaliteit wist te leggen die zich manifesteerde bij uitvoering in het groot. Hij was geen beeldhouwer die met gemak een beeld schiep. Hij was een twijfelaar, die vaak tobde en zocht. Zijn eruditie, gevoel voor humor, maar ook de filosofische kant van zijn karakter kwamen vooral tot uiting in zijn vele kleine beelden. Mari Andriessen woonde zijn hele leven in Haarlem waar hij tot op hoge leeftijd bleef doorwerken. Hij stierf op 7 december 1979.

Dicht bij Mari Andriessen 

Naast meer dan 75 beelden en veel familieverhalen, zal er op de tentoonstelling ook aandacht zijn voor de Haarlemse kunstkringen waarin Mari actief was. Zijn vriendschap met kunstschilder Kees Verwey resulteerde in verschillende samenwerkingen en portretten van familieleden en elkaar. De tentoonstelling is gemaakt in samenwerking met de Mari Andriessen Stichting. Diverse bruiklenen zijn afkomstig uit het Frans Hals Museum, Museum Beelden aan Zee en Teylers Museum. 

Meest gevraagde kunstenaar voor oorlogsmonumenten 

Mari Andriessen, kwam uit een katholiek, artistiek en muzikaal nest. Hij studeerde aan de Kunstnijverheidsschool in Haarlem en aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam. Zijn grote leermeester was professor Jan Bronner. Door zijn katholieke afkomst kreeg Andriessen al snel opdrachten van kerken en katholieke bouwverenigingen. Hij maakte uit steen gehouwen, gestileerde gevelstenen en Bijbelse voorstellingen. Vanaf de tweede helft van de jaren 1930 kwamen de opdrachten ook uit niet-katholieke kringen. Hij begon zijn beelden te modelleren en zijn werk werd vrijer en ruimtelijker. 

De periode 1940-45 gaf een beslissende wending aan Andriessens leven en werk. Hij moest als ‘Arisch kunstenaar’ lid worden van de, op nationaalsocialistische leest geschoeide, Nederlandsche Kultuurkamer. Hij weigerde, kreeg geen opdrachten meer en mocht niet langer exposeren. In zijn huis in Haarlem verborg hij Joodse onderduikers en het verzet had in zijn atelier een wapendepot. 

Na de Tweede Wereldoorlog wilden veel gemeenten een oorlogsmonument. Van Bronner had Andriessen geleerd dat een beeld duidelijk, helder en overzichtelijk moest zijn. Hij werd de meest gevraagde kunstenaar voor oorlogs- en verzetsmonumenten. Hoewel hij het werk van 19e -eeuwse Franse kunstenaars als Meunier, Dalou en Rodin bewonderde, waren zijn beelden van gewone, herkenbare en alledaagse mensen met hun eigen waardigheid. Hij oogstte vooral waardering voor de wijze waarop hij het karakter van de figuren uitdrukte, zonder zich teveel in details te verdiepen. 

Bij het beeld De Dokwerker, een uitbeelding van het verzet tegen de Jodenvervolging, wordt in Amsterdam jaarlijks de Februaristaking van 1941 herdacht. Man voor het vuurpeloton aan de Dreef in Haarlem herdenkt de gebeurtenis die op die plek in 1945 plaatsvond; vijftien van verzet verdachte Nederlanders werden daar zonder proces gefusilleerd door de Duitse bezetter.