Opening Kolksluis 2022 Spaarndam

SPAARNDAM - De monumentale Kolksluis in Spaarndam was zaterdag 30 juli weer klaar voor pleziervaart. Reden voor alvast een klein feestje. Al moeten de sluiswachters van Stichting Kolksluis Spaarndam nog even wachten met schutten. Door aanhoudende droogte en zoutbelasting blijven de sluisdeuren aan de IJ-zijde van de geheel vernieuwde Kolksluis voor onbepaalde tijd in stremming.

Rond 11.00 uur vertrok er een parade van klassieke schepen naar de Kolksluis. Rik Stapel, voorzitter van de stichting, is blij dat de kolk weer met water gevuld is. “Hopelijk mag er binnenkort weer geschut worden, onze sluiswachters zijn er na twee jaar weer helemaal klaar voor. Prachtig is ook dat wij de oudste sluis hebben maar nu vandaag ook de nieuwste”. 
Onder aanvoering van de zeesleper de ‘Zwarte Zee’ van Rob Haan kwam de stoet rond 11:15 uur naar binnen. Enkele sluiswachters bedienden de Balkbrug. Nadat elke schip vast lag, gaf lid van het Comité van Aanbeveling Thea de Roos een kort toespraakje.

In het begin van het jaar 1200 is het Spaarne afgedamd van het IJ. Dit is gedaan om hoog water en zoutwater uit het Spaarne en omliggende landerijen en de stad Haarlem te weren. De beslissing hiertoe lag bij de waterschappen vertegenwoordigd door de Rijnlandse Heemraden. Rond deze tijd ontstond ook het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Met het afsluiten van het Spaarne kwam de noodzaak waterhoeveelheden te beheersen: het waterpeil. In de Spaarndammerdijk werden spuisluizen aangelegd. In vroeger dagen gingen er bij gelijk peil binnen en buiten, schepen door spuisluizen heen en weer. Verder werd vracht uit zeegaande schepen overgeslagen in kleinere binnenvaartschepen voor verder vervoer naar Haarlem en verder. In 1253 gaf “Rooms-Koning” Graaf van Holland Willem de tweede opdracht tot het maken van een schutsluis in de Spaarndammerdijk. Hij deed dit waarschijnlijk in overleg met de vroede vaderen van de stad Haarlem. Zeg maar het bedrijfsleven van toen. Zij financierden een groot deel van de sluis. Rijnland bleef er financieel buiten, maar kreeg wel het beheer omdat de sluis in kon grijpen op het peilbeheer.

Bij de aanleg van de sluis, gereed in 1280, is er gebruik gemaakt van een wiel, een meertje (kolk) ontstaan door een eerdere dijkdoorbraak: de huidige kolk. Het bijzondere van de kolksluis is, dat het de eerste sluis was met deuren aan de zeezijde, het IJ, en deuren aan binnenwater, het Spaarne, met daartussen een sluiskolk. Nu konden schepen onafhankelijk van het tij de dijk passeren. Eerst nog kleine schepen met gestreken mast, want de sluis had hefdeuren. Pas in 1300 kreeg de sluis puntdeuren en konden ook Hanzekoggen, de werkpaarden van de handelsvaart in de Middeleeuwen, de sluis passeren.