Grote of St. Bavokerk Haarlem 2014 - archeologisch onderzoek

Haarlemse Grote of St. Bavokerk vol archeologische ontdekkingen
HAARLEM - Iets meer dan een meter breed is de tufstenen muur uit de 11e of 12e eeuw die dinsdag 4 februari 2014 aan weerszijden van het grafmonument Conrad en Brunings in de Grote Kerk werd blootgelegd. Het betreft hier de noordelijke buitenmuur van de oude kerk.

Nooit eerder is in de Grote Kerk zelf archeologisch onderzoek gedaan. De bovenkant houdt zich ongeveer zestig centimeter onder de huidige kerkvloer schuil. De buitenkant van de muur blijkt aan de onderzijde schuin naar buiten toe uit te dijen.

In zijn boek Beschrijving der Groote of St. Bavo-kerk te Haarlem schrijft J. Wolff op pagina 7 dat tijdens het inrichten van het graf in 1843 de tufstenen fundamenten van de voorganger van de huidige kerk werden aangetroffen. Vermoedelijk gaat het om funderingen van een tufstenen kerk, voorganger van de St.-Bavokerk die in de late middeleeuwen gebouwd werd. De omvang en plattegrond van deze kerk is niet bekend.

Tuf is een vulkanisch gesteente dat veelal het Duitse Eifelgebied werd en wordt gewonnen. Het is eeuwenlang een gangbare steensoort geweest voor de bouw van onder meer kerken. Hoe lang de oude muur is, wat iets zou vertellen over de omvang van de oude kerk, is onduidelijk. ,,Daarvoor zou je de hele muur moeten opgraven.

Stadsarcheologe Anja van Zalinge zag in de restauratie van het grafmonument een unieke kans om een kijkje onder de vloer te nemen. Deze plek in de kerk was des te meer interessant, omdat in een beschrijving uit 1846 wordt gerept over een oude muur onder het monument. Die beschrijving is echter heel summier. Anja: "Het was dan ook volstrekt onduidelijk of we iets zouden aantreffen, en zo ja wat precies". De 11e- of 12e-eeuwse voorganger van de huidige kerk is destijds door brand verwoest. Met de bouw van huidige, veel grotere, Bavo aan de Grote Markt werd in 1370 begonnen.

Lange tijd leek het onderzoek op niets uit te lopen. De archeologen leken niet verder te komen dan een bakstenen vloer. De vreugde bij de onderzoekers was groot toen de oude muur 's middags alsnog werd gevonden aan de westkant van het monument. ,,We hebben hem!'', kaatste het door de kerk. Later werd aan de oostkant van het monument de muur eveneens blootgelegd. Voor het onderzoek zijn een aantal zerken verwijderd. Afgezien van een paar spaarzame botjes leverde dat geen menselijke resten op.

De graafwerkzaamheden bracht een schat aan informatie over de kerk naar boven. Zo is nagenoeg de hele omtrek van de elfde-eeuwse voorganger vastgesteld. Ook is nieuwe informatie gevonden over de omtrekken van de kerk die hier in de dertiende eeuw stond. Vloertegels uit de dertiende eeuw laten sporen van een kerkbrand zien.

##

Speciale dank aan Louis Mathijsen -betrokken kerkelijk gemeentelid- voor de toelichting in de film.

###